Bekoelde liefde
Het valt niet mee als je jeugdliefde je een veeg uit de pan geeft. Het is des te pijnlijker als ze gelijk heeft. Italië koester ik sinds mijn dertiende. Soms, als ik genoeg had van haar temperament en theater, ben ik kwaad weggelopen. Nooit zij, altijd ik, maar steeds maakten we het weer goed. Vandaag weet ik het even niet.
Europa vergadert over noodhulp aan de zwaarst getroffen landen, Italië, Spanje, en Nederland ligt dwars. Niet verbazend dus dat je de laatste dagen veel over Nederland leest in de Italiaanse pers. Daar zit een parel tussen: ‘Rutte libero’, een column van Massimo Gramellini in de Corriere della Sera. Prachtig beschrijft hij hoe de parabel over de krekel en de mier niet langer opgaat als je belastinggeld wegzuigt uit andere landen en dan trots je spaarpot voor jezelf houdt.
Gramellini en ik, we werden in dezelfde tijd verliefd op elkaars land. Hij zag in Nederland totaalvoetbal, vrijheid, gekte. Ik zag in Italië warmte, schoonheid en ook gekte. De gekte: vreemd dat we elkaar dezelfde eigenschap toedichten. Maar de gekte in Nederland is anders, gecontroleerd. Net als tolerantie en gastvrijheid er georganiseerd zijn door overheidsinstanties, in Italië door mensen.
Voor Gramellini is Rutte vandaag het gezicht van Nederland. Een man die teveel preekt, iemand met de empathie van een scheermes. Vreemd ook hoe je elkaar na zoveel jaren nog zo weinig kent. Dat preken doen we toch al zo lang, Massimo, het is sterker dan ons. We waren nooit zo vrij als we wilden lijken, als jij wilde geloven. En niet de scherpte, maar juist de botheid is zo Hollands. Zo goed als ook ik beter had moeten weten. Nergens dooft een uitslaande brand zo snel als bij jullie. Niet de boosheid, maar het snelle vergeven typeert Italië.
Ik voel me al wat geruster. We hebben nog een toekomst samen.
Quando l’amore si raffredda
Non è piacevole quando il primo amore ti fa la ramanzina. E fa ancora più male
quando sai che ha ragione. Voglio bene all’Italia da quando avevo tredici anni.
Talvolta, esasperato dal suo temperamento e dalla sua teatralità, me ne sono
andato in preda all’ira. Mai lei, sempre io, eppure ogni volta facevamo pace.
Oggi invece non so se andrà così.
L’Europa si riunisce per discutere le misure di emergenza a sostegno dei Paesi
più colpiti, come l’Italia e la Spagna, ma i Paesi Bassi si oppongono. Non c’è
quindi da meravigliarsi se negli ultimi giorni si parla spesso di Olanda nella
stampa italiana. Tra gli articoli spicca una perla: «Rutte libero», editoriale di
Massimo Gramellini sul Corriere della Sera, la splendida descrizione di come la
favola della cicala e della formica non si applichi a chi prima prosciuga il gettito
fiscale dei Paesi altrui e poi, gonfio d’orgoglio, tiene il salvadanaio pieno tutto
per sé.
Gramellini e io ci siamo innamorati dei rispettivi Paesi nello stesso periodo. Lui
vide nei Paesi Bassi il calcio totale, la libertà, la follia. Io vidi nell’Italia il calore,
la bellezza e anche la follia. La follia: è strano che ciascuno attribuisca all’altro la
stessa caratteristica. Ma la follia olandese è diversa, calcolata. Allo stesso modo
tolleranza e ospitalità sono organizzate dalle istituzioni, mentre in Italia dalle
persone.
Per Gramellini oggi il volto dell’Olanda è Rutte. Un uomo che predica troppo,
empatico come un rasoio. Strano che dopo tutti questi anni ci conosci così poco.
È parecchio che predichiamo, Massimo, è più forte di noi. Non siamo mai stati
così liberi come volevamo apparire, come tu volevi vederci. E non è tanto
l’acutezza, l’affilatezza, a essere tipicamente olandese, quanto piuttosto la
rozzezza, la mancanza di incisività. Allo stesso modo, anch’io me lo sarei dovuto
aspettare. Solo da voi un incendio si estingue così velocemente. Non è la rabbia,
bensì la rapidità nel perdonare a contraddistinguere l’Italia.
Mi sento già più tranquillo. Abbiamo ancora un futuro insieme.
(traduzione: Francesco Panzeri)
